Нова књига епиграма Мила Ђорђијоског „Римоване драме“

Назив књиге: „Римоване драме“ (Римувани драми)

Писац: Миле Горгијоски

Издавач: Пијанечки глас – Делчево

Корице: Ангел Болиган, Мексико

Илустрације: Панде Петровски

Лектор: Љубинка Ајтовска

Рецензент: Владо Влаховиќ, Црна Гора

Осврти за књигу: професор доктор Катарина Тодоровска, Добрила Грашевска и Милијана Павловска

Предовор: Љупчо Јолевски

Дизајн: Ласко Џуровски

Избор епиграма: Христина Деолска

Припрема: Никола Симовски

Штампарија: Обликовна Скопје

Рецензија

Збирка епиграма „ РИМУВАНИ ДРАМИ“, регионално познатог и признатог књижевника и сатиричара Милета Горгијоског нови је оригиналан стваралачки бљесак до сад не обухватан опусом овог знаменитог ствараоца, који одавно стилом, стваралачком снагом и савршеном формом исказа “помера границе наших очекивања” и враћа наду да са сатиром није свршено, тиме што сатиричаре већ деценијама “разоружавају” којекакви јавни делатници, који својим честим “неартикулисаним егзалтацијама” деценијама задовољавају потребу маса за комичним, а нарочито за трагикомичним.

Заиста само моћна уметничка имагинација и стваралачка зрелост, то може постићи савршено избрушеним сентенсама, какав је то у овој збирци слућај, где је сваки од више од 240 епиграма, раван епитафу, некој друштвеној или људској аномалији, глупости, злоби, ограничености, похлепи, незајажљивости, гнусној лажи и сваком другом свесном и несвесном безизлазу и посртању. Након 21 ауторске књиге афоризама, афоризама за децу, прича, комедија и приказа, те 18 приређених књига међу којима и оних свевременог антологијског значаја, појава прве збирке епиграма није само допринела проширењу опуса овог изузетно плодног и вредног ствараоца, него је и додатно потврдила високе уметничке хоризонте којима стреми, померајући границе лепоте уметничког исказа и у овој књижевној форми.
Аутор из сенке немог посматрача своје сентенце исписује ненаметљиво али јасно не препуштајући ни шум, а камоли глас забораву, темељито и свеобухватно као да гради споне између непремостивих обала, тражећи “скривене кључеве“ за тајанствене браве, дајући читаоцу, на тај начин прилику, да се одреди и према аутору, али и према његовим невидљивим јунацима, вешто сакривеним иза свеприсутне општости. Тиме с лакоћом разобличава зло и баналности данашњег трајања утканог у “тајне лавиринте наших живота”, вешто држећи читаоца на сигурном одстојању од помисли на безизлазе, али и којекакво сврставање, а нарочито од покушаја “одузимања права времену, да о свему суди”. Уистину, задивљујуће делује ширина опсервираних појмова, тема и појава, као и начин на који је критички осврт на њих сажет, да их у неким случајевима можено доживети и као “мини есеје”, али засигурно и као епитафе многим људским особинама и склоностима, по којима се људи и деле на оне који се тим поносе и оне који се тога стиде. Горгијоски је тако овековјечио, не само догађаје, него и те појмове и појаве судбински везане за нас и наше време, овог пута са тајанственом равнодушношћу и својевсним помирењем, за разлику од оног како је то раније радио у својим бритким, али бриљантним афоризмима. Неретко ови епиграми делују као да су намењени неком новом “критички не анестезираном” и другачијрм читаоцу, који ће без трунке носталгије, са дистанце, вероватно равнодушније посматрати ово наше време, кроз наочаре које мање искривљују ставрност, али и не аболирају прошлост. Није изненађење што је у ову збирку стало више од 240 епиграма, али јесте да је њоме обрађено не мање којекаквих људских карактера, који су загадили наше трајање, лажном свеважношћу и свеприсуством, а ми смо све то време сумњали да постоје, или били уверени да их је макар мало мање!?

Ауторов стваралачли исказ рачуна на моћ неизрецивог, тајанственост “одшкринутих врата” и снагу наслућеног, као и на рефлекс унутрашњег доживљаја, чиме реинкарнира енергију насталу из “дослуха са својим временом”, будећи машту на себи својствен начин, комуницирајући са стварним и нестварним, углавном у себи самом. На тај начин аутор је остварио “неприкосновено стваралачко парво” да “немуштим језиком” комуницира и са савременим читаоцем, углавном уморним од сазнања “да је добро и само да није горе”, навикнутим на “отмено пропадање” као ново “духовно обељежје” прикривено запрепаштеног данашњег човјека, у његовим бледим надама, у очигледном времену безнађа.

Међутим, Горгијоски се вешто чува замки метафизичке занесености вечним и неисцрпним темама о смислу и бесмислу живљења, борби живота и смрти, добра и зла, правде и неправде, лажи и истине, светлости и таме… Чак и кад, макар привидно,

током уметничког захвата појединих појмова, или “антиврлина”, некад и крене у том правцу, он се још доминантнијом унутрашњом снагом и уметничком визијом брзо враћа на пут реалистичног опсервирања, затварајући наизглед “ошкринута врата метафизичке имагинације”.

Читајући ову збирку, чини нам се, као да изнова живимо неке непоновљиве тренутке времена у коме смо “темељито пропадали” умјесто да смо достојанствено живјели и старили. Она тако живо осликава и бројне догађаје и појаве у којима смо углавном безвољно учествовали, због чега би се у најмању руку било поштено застидети, макар због присећања на неке “унутрашње ломове”, који нам враћају слике рушења оног „почетног камена” људског достојанства, поготово ако нисмо још увек спремни запитати се “а шта смо ми сво то време радили”. Стога, ове епиграме, можемо “сећањем оживљавати” и “срцем пребирати”, јер нам нуде добру прилику да изаберемо ваљан епитаф проћерданом времену и лажима у које очигледно, још бар по мало верујемо. Сигуран сам да не претерујем, ако кажем да овом збирком аутор, већ одавно уписан великим словима на списак најплоднијих и најзапаженијих сатиричара, не само Македоније, него и целокупног Ex Yu простора, додатно потврђује своју завидну стваралачку позицију, иако свестан да њом, као и својим претходним бриљантним књижевним остварењима, себе дописује и на списак “непописаних жртава”, времена у коме су нам огадили живот, многи који су се клели да ће нас слепо водити, водећи нас углавном, као да смо и ми и они били слепци.

Због свега наведеног, збирку епиграма “Римоване драме”, аутора Милета Горгијоског, с посебним задовољством и стваралачком одговорношћу, препоручујем сваком читаоцу, а нарочито љубитељима хумористичко сатиричне литературе, те реномираном издавачу, али и озбиљној књижевној критици, која је у стању да одоли свеприсутнијој “самоцензури”.

У Подгорици, 02. 03. 2024. године Владислав Влаховић, књижевник

Рецензија на македонском језику

„Римувани драми“ – Миле Ѓорѓијоски
Збирката епиграми „РИМУВАНИ ДРАМИ“ на познатиот и признат писател и сатиричар во регионот Миле Ѓорѓијоски е нов оригинален творечки блесок, досега сè уште неопфатен во опусот на овој познат автор, кој со својот стил, творечка моќ и совршена форма на изразување неколку децении ги „поместува границите на нашите очекувања“ враќајќи ја надежта дека со сатирата не е завршено, бидејќи сатиричарите со децении се „разоружуваат“ од т.н. јавни работници, кои со своите чести „неартикулирани егзалтации (може да го ставиш и нашиот збор воздигнувања“ со децении ја задоволуваат потребата на луѓето за комичното, а особено за трагикомичното.
По којзнае кој пат ни се случи новиот творечки блесок кој ја распретува рамнодушноста, нè исполнува со надеж и заигрува во срцето, раѓајќи го верувањето дека можеби некаде сè уште постојат оние исконски човечки доблести, кои воспеваат нешто различно од она што ни се сервира, за уште еднаш да се почувствуваат како суштества кои веруваат дека светот можеби може да го спасат некои волшебни зборови или „над зборови“, кои разоткривајќи го злото го воскреснуваат она за што сепак вреди да се живее, иако можеби тоа одамна го нема.
Навистина, само моќна уметничка имагинација и творечка зрелост можат да го постигнат тоа со совршено избрусени реченици, како што е случајот во оваа збирка, каде што секој од над 240-те епиграми е еднаков на епитаф, на некаква општествена или човечка аномалија, на глупоста, злобата, ограничувањето, алчноста, бесчувствителноста, на одвратни лаги и на секој
друг свесен и несвесен ќорсокак и откажување.
По дваесет и една авторска книга со афоризми, афоризми за деца, приказни, комедии и осврти и 18 приредени книги, вклучувајќи ги и оние од современо антологиско значење, појавата на првата збирка епиграми не само што придонесе за проширување на опусот на овој исклучително плоден и
вреден творец, туку и дополнително ги потврди високите уметнички хоризонти кон кои се стреми, поместувајќи ги границите на убавината на уметничкиот израз и во оваа книжевна форма.
Авторот од сенката на немиот набљудувач, своите реченици ги пишува ненаметливо, но јасно, не оставајќи му на заборавот ниту шум, а уште помалку глас, темелно и сеопфатно, како да гради врски меѓу непремостливите брегови, барајќи „скриени клучеви“ за мистериозни брави, давајќи му можност на читателот да се определи ѝ според авторот, но и според неговите невидливи херои, вешто скриени зад сеприсутната општост.
На тој начин со леснотија ги разоткрива злото и баналностите на денешното постоење вткаени во „тајните лавиринти на нашите животи“, вешто држејќи го читателот на безбедна дистанца од помислата за безизлез, но и од каков било вид класификацирање, особено од обидите да му се „одземе правото на времето за сè да суди “.
Навистина, восхитувачки делува широчината на опсервираните поими, теми и појави, како и начинот на кој врз нив е сумиран критичкиот осврт, така што во некои случаи може да ги доживееме како „мини-есеи“, но секако и како епитафи на многу човечки особини и предиспозиции, според кои луѓето се делат на оние кои со тоа се гордеат и на оние кои од тоа се срамат.
Ѓорѓијоски на тој начин ги овековечи, не само настаните, туку и оние поими и појави судбински поврзани со нас и нашето време, овојпат со мистериозна рамнодушност и своевидно помирување, за разлика од начинот на кој тоа порано го правел во неговите остри, но и брилијантни афоризми
Честопати овие епиграми изгледаат како да се наменети за некој нов „критички не анестезиран“ и поинаков читател, кој без ронка носталгија, од дистанца, веројатно порамнодушно ќе го набљудува нашето време, низ очила кои помалку ја искривуваат реалноста, но и не го аболицираат минатото.
За нас не е изненадување што оваа збирка содржи повеќе од 240 епиграми, туку тоа што во неа се обработени ни помалку ни повеќе туку човечки карактери, кои ни го загадија нашето постоење, со лажна семоќ и сеприсутност, за ние сето време да се сомневавме дека постојат, или бевме
убедени дека ги има барем помалку!? Творечкото изразување на авторот се потпира врз моќта на
неискажаното, мистериозноста на „подотворената врата“ и моќта на насетеното, како и врз рефлексот на внатрешното доживување, со што ја реинкарнира енергијата создадена од „дослухот со своето време“, будејќи ја мечтата на себе својствен начин, комуницирајќи со реалното и нереалното, најчесто во себе самиот.
На тој начин, авторот го постигна „неприкосновеното творечко право“ на „немушт јазик“ да комуницира и со современиот читател најчесто уморен од сознанието „да е добро и само да не е полошо“, навикнат на „елегантно пропаѓање“ како ново „духовно обележје“ прикриено во запрепастениот денешен човек, во неговите бледи надежи, во очигледното време на
безнадежност.
Меѓуота, Ѓорѓијоски вешто ги избегнува замките на метафизичката фасцинација со вечните и неисцрпни теми за смислата и бесмисленоста на живеењето, борбата на животот и смртта, доброто и злото, правдата и неправдата, лагите и вистината, светлината и темнината…
Дури и кога, барем навидум, при уметничкото доловување на одредени поими, или „антидоблести“, понекогаш оди во таа насока, но брзо се враќа на патот на реалното набљудување со уште подоминантна внатрешна сила и уметничка визија, навидум. затворајќи ја „подотворената врата на
метафизичката имагинација“.
Читајќи ја оваа збирка добиваме впечаток како повторно да живееме некои неповторливи моменти од времето во кое „темелно сме пропаѓале“ наместо достоинствено да сме живееле и старееле.
Кмнигата-збирка епиграми толку живописно прикажува многубројни настани и појави во кои ние најчесто неволно учествувавме, поради кои рака на срце би било фер да се засрамиме, барем поради сеќавањето на некои „внатрешни пресврти“, кои ни ги враќаат сликите на уривањето на тој „појдовен камен“ на човечкото достоинство, особено ако сè уште не сме подготвени да се запрашаме „што правевме сето тоа време“.
Затоа, овие епиграми можеме „со сеќавање да ги оживееме“ и „со срце да ги пребираме“, бидејќи ни нудат добра можност да избереме валиден епитаф за залудно изгубеното време и за лагите во кои очигледно, барем малку, сè уште веруваме.
Сигурен сум дека не претерувам, ако кажам дека со оваа збирка авторот, кој веќе одамна со големи букви е запишан во списокот на најплодни и најзабележителни сатиричари, не само на Македонија, туку и на поранешните Ју. простори, дополнително ја потврдува својата завидна творечка позиција,
иако е свесен дека со оваа збирка, како и со своите претходни брилијантни книжевни достигнувања, себеси се запишува во списокот на „непопишани жртви“, во времето во кое многумина ни го згрозија животот кои се заколнаа дека слепо ќе нè водат, најчесто водејќи не, како да сме и ние и тие слепци.
Поради сето наведено, збирката епиграми „Римувани драми“ на авторот Миле Ѓорѓијоски, со особено задоволство и творечка одговорност, ја препорачувам на секој читател, а особено на љубителите на хумористично- сатиричната литература и на реномираниот издавач, но и на сериозната книжевна критика,, која е способна да ѝ одолее на сеприсутната „самоцензура“.
Во Подгорица, на 02.03.2024 година,
Владислав Влаховиќ, книжевник